Een korte inleiding, hoptokens
Bij het woord ‘hop’ zal vrijwel niemand de link naar de numismatiek leggen, maar verrassend genoeg is die link er wel degelijk. We hebben het hier over ‘hoptokens’, tokens die werden uitgereikt als betaling aan de arbeiders in de hopplantages, met name binnen de Engelse landsgrenzen. Deze tokens kon men later weer inruilen tegen goederen of gangbaar geld. Een soort plantagegeld dus. Het is goed mogelijk dat een wereldmuntenverzamelaar in een lot wereldmunten deze hoptokens aantreft en niet weet wat hij/zij in het bezit heeft. De vormgeving is meestal bijzonder eenvoudig en uitgevoerd in materialen als blik, lood, koper, messing, etc. Toch zijn deze tokens wel te herleiden naar de plantages ofwel hopkwekerijen en hun eigenaren. Dus ondanks de meestal zeer beperkte gegevens op de munt, als letters en een eventuele waarde is determinatie meestal wel mogelijk. Maar laten we eerst eens de plant zelf eens nader bekijken.
Hop is een plant welke bekend staat als een van de snelst groeiende in de plantenwereld, met een gemiddelde groeisnelheid van zo’n 10 centimeter per dag. Met de planten binnen een plantage wordt circa 20 jaar geteeld. In de laagbouwplantages wordt de groei beperkt tot 3 meter hoogte, in de hoogbouw tot zo’n 8 meter. Bij hop gaat het de kweker om de onbevruchte vrouwelijke hopbellen. De kracht van de werkzame stof in hop (lupuline) neemt af als de vrouwelijke bloem (de hopbellen) bevrucht zijn door mannelijke planten. Om deze reden worden in teeltgebieden tot op vele kilometers van de hopvelden alle mannelijke planten zo snel mogelijk verwijderd. Gezien de dichte bebouwing in onze omgeving is het om die reden veelal lastig om in deze tijd hier nog hop te verbouwen. Je kunt immers niet de mannelijke planten die in tuincentra verkocht worden bij de burgers uit de tuin trekken. Vandaar dat de hopteelt inmiddels in Nederland niet veel meer voorkomt, maar is verplaatst naar veelal de Oostbloklanden als Tsjechië en Hongarije. In de VS vinden we met name in Washington een groot teeltgebied voor hop.
Gezien we geen plantenforum zijn zullen we snel wat terug proberen te geraken bij het onderwerp. Hiervoor moeten we een flinke stap terug in de tijd maken en wel naar het midden van de 19de eeuw, zo rond 1845. We verplaatsen ons naar het Verenigd Koninkrijk en lopen door een prachtig groen heuvelachtig landschap van Ewhurst in Kent. Hobbelige landweggetjes zijn omgeven door de karakteristieke keienmuurtjes die al eeuwen de perceelgrenzen van elkaar scheiden. Op de percelen staan metershoge geraamtes van houten palen, als omgekeerde tenten, waaraan de hopplant zich een weg naar boven baant. De hopplanten verspreiden een sterke bittere, kruidachtige geur en kenmerken dan ook het feit dat we door een hopplantage wandelen. Het is warm en de hopplukkers zijn in grote getale naar de plantages getrokken om hun inkomen wat aan te vullen. Zelfs complete gezinnen trekken naar de hopplantages om de hopbellen op het juiste moment te plukken en wat bij te verdienen. In tegenstelling tot de plantages in Nederlands Indië, Brits Borneo, Zuid-Amerika, etc., gaat het er in de plantages in het Verenigd Koninkrijk gemoedelijker aan toe . De vakanties van gezinnen wordt soms geheel gespendeerd in deze hopoogst.
[thumbnail]http://i54.tinypic.com/21d4nkx.jpg[/thumbnail]
We lopen rustig verder en zien op een open plek tussen de palen de plantage-eigenaar de reeds geplukte hopbellen aannemen van de plukkers. Uit een leren buidel pakt de teler een paar metalen schijfjes en geeft deze aan de plukker. We zijn wakker en snellen ons naar de plukker toe en willen maar wat graag de ‘tokens’ van dichterbij bekijken. Hij laat ons zijn ontvangen ‘tokens’ zien en een beetje teleurgesteld concluderen we dat het allesbehalve mooie ontwerpen zijn. In tegendeel, het zijn slordige ronde schijfjes met wat simpele letters en een cijfer 6. Toch blijft het ons boeien en besluiten we eens verder te kijken naar de letters op het token. We zien de letters R.F staan, de plukker verteld ons dat die letters staan voor de voor en achternaam van ‘The Big Boss’ Robert Fisher, de baas van de ‘Beacon Farm’. Het cijfer 6 staat voor 6 bushels, een oude Britse (droge) inhoudsmaat. Een bushel is gelijk aan 2 kenning, een andere droge inhoudsmaat , maar ook gelijk aan zo’n 36,37 liter en dat zegt ons meer.
De manden met hopbellen blijven binnenstromen en de houten wagen waarvoor twee prachtige paarden staan te wachten, raakt al aardig vol. Tijdens het verdelen van de hopbellen in de kar, neemt de teler nieuwe manden aan van de plukkers en geeft ze het aantal tokens welke gelijk staat met de geplukte hoeveelheid hopbellen. De ontvangen tokens belanden bij de plukker in de broekzak en hij verdwijnt weer in het hopwoud om zijn manden weer vol te plukken. De teler (Robert Fisher) moet zijn wagen gaan legen op de ‘farm’ en vraagt of we mee willen rijden. Dat laten we ons natuurlijk geen twee keer zeggen, op deze tijdreis. Op de bok van de wagen verteld hij uitgebreid over de tokens die hij laat maken bij een plaatselijke smid welke er inmiddels een goede boterham aan kan verdienen, naast het beslaan van de paarden. Gezien de grootte van zijn plantage is het voor hem ondoenlijk om de tokens zelf te vervaardigen, iets wat zijn collega’s nog wel doen. Zij maken ze van het makkelijk te bewerken metaal lood en hebben simpele mallen gemaakt waarmee de klusjesman of teler zelf het vloeibare lood giet. Hierdoor ontstaan kleine, vrij dikke, tokens met op een zijde de waardeaanduiding in bushels, de andere zijde is meestal glad. De tokens van de teler waarmee wij op pad zijn, zijn van zink en daar is hij wel trots op.
We naderen de farm en we krijgen het idee dat we ons begeven naar een sprookjeswereld. Pittoreske torentjes met leuke schuine puntdaken staan in drietallen om een prachtige eeuwenoude boerderij opgesteld en doen sprookjesachtig aan. Het zijn de zogenaamde ‘oast houses’ (hopdrogerijen) waarin de hopbellen gedroogd worden. Boven op de torentjes staan door de wind draaibare windvangers die er voor zorgen dat de wind van bovenaf een constante beweging van lucht in de torens blaast. Deze torentjes zijn kenmerkend voor het gebied Kent, waarin wij ons bevinden.
[thumbnail]http://i52.tinypic.com/15xb86.jpg[/thumbnail][thumbnail]http://i54.tinypic.com/1h4eiv.jpg[/thumbnail][thumbnail]http://i54.tinypic.com/2ujl4dk.jpg[/thumbnail]
Op foto 1: de typische draaibare dakjes op de oast houses in Kent (UK)
Op foto 2: een totaalplaatje van een oast house met daarvoor nog jonge hopscheuten die zich naar boven winden in Kent (UK).
Op foto 3: traditionele oast houses
Ook het 'nabij gelegen' Sussex kent deze torens en ook daar is een levendige hopcultuur aanwezig en zo zijn er nog wel meer gebieden. De oast houses zijn speciaal voor het vochtige klimaat - welke kenmerkend is voor het Verenigd Koninkrijk - ontworpen. Ze zijn broodnodig om de rijke oogst niet bloot te stellen aan schimmels en ongedierte, iets wat een financiële strop zou betekenen. Op de volgende afbeelding kun je de werking van een oast house goed bekijken. Met behulp van vuur en de wind werd de hop gedroogd.
[thumbnail]http://i54.tinypic.com/2n9c07a.jpg[/thumbnail]
Robert is zichtbaar trots op zijn farm en laat ons alles bekijken, van de pluk tot diep in de oast houses, tot het eindproduct, welke zijn weg weer vindt naar de brouwerijen. Omdat hij weet dat we bijzonder geïnteresseerd zijn in zijn eigen betaalsysteem neemt hij ons eerst mee naar Henri, de plaatselijke smid. Henri laat ons zien hoe hij uit zinken platen de rondellen stanst en daarna de met een door hem gemaakte stempel de beeldenaar op de tokens slaat. Zo simpel en eenvoudig als dat al honderden jaren gaat, slaat Henri de ene na de andere token.
We nemen hartelijk afscheid van deze twee gastvrije heren en gaan terug naar de 21ste eeuw. Onze interesse is gewekt en met behulp van het internet gaan we op zoek naar meer informatie over deze merkwaardige tokens, hun herkomst en vormgeving. Ook in diverse lectuur en artikelen zien we dat deze hoptokens niet vergeten zijn en op diverse veilingsites zien we ze ook nog wel af en toe voorbij komen. Helaas worden deze tokens niet altijd als dusdanig herkend en leveren ze nog wel eens wat vraagtekens op. In dit artikel wil ik deze vragen, zoveel als mogelijk proberen weg te nemen en door middel van diverse lijsten met voorbeelden, een mooi en bruikbaar overzicht te creëren.
[hr]
[tabs:Afbeeldingen van Hoptokens]Tekst 2.[tabs:Initialen]Tekst 3.[tabs:Hopplantages]Tekst 5.[/tabs]
Wij zijn op zoek naar:
Ik zal wel zeker dit topic blijven volgen en wie weet komt het er dan van. 
Het is in ieder geval een interessant en historisch onderwerp en - zoals ik nu zie - gaan de tokens voor vriendelijke prijzen weg. 
