Inhoudsopgave
Inleiding
- Goed
- Zeer Goed
- Fraai
- Zeer Fraai
- Prachtig
- UNC - UNCirculated
- FDC - Fleur De Coin
- BU - Brilliant Uncirculated
- Prooflike
- Proof
Inleiding
[anchor]inleiding[/anchor]
Over het toekennen van kwaliteiten aan munten is al veel gesproken en geschreven. Toch lijkt het mij zinvol om ook hier, of juist hier op Hét
Munten en Bankbiljetten Forum, deze kwaliteitsaanduidingen nader te bekijken en te bespreken. Het blijkt namelijk dat niet alles altijd even
duidelijk is op het gebied van de gradaties.
Er zijn inmiddels erg veel catalogussen en literatuur voor handen waarin men tracht de juiste kwaliteitsomschrijvingen te geven. In de praktijk
betekent dit ook dat er verschillen zitten in deze omschrijvingen en dit wekt verwarring bij de vele verzamelaars.
In dit topic wil ik ingaan op de kwaliteiten van de 'moderne' muntslag, denk hierbij aan de munten vanaf 1800. De munten die er voor deze
periode geslagen werden, hadden veelal een eenvoudigere beeldenaar (afbeelding), zoals de duiten en wapenstuivers. Natuurlijk waren er ook
munten met gedetailleerdere beeldenaars, maar was de wijze van het slaan van de munten een stuk minder secuur als in latere perioden.
In de provinciale muntslag was een verschoven stempel, of muntplaatje, geen uitzondering. Misslagen kwamen vaker in roulatie omdat er door de grote vraag aan pasmunten een gebrek was aan tijd om alle munten te controleren op fouten en gebreken.
Zouden we een duit uit 1759 van de Stad Utrecht met dezelfde gradaties gaan beoordelen als bijvoorbeeld een kwartje van Willem II uit 1849, dan zou dit mijn inziens niet terecht zijn. Een zwakkere slag van deze duit zou hem al snel in de kwaliteit Fraai / Zeer Fraai plaatsen, terwijl het hier misschien gaat om een vrijwel ongecirculeerd exemplaar. Het kwartje van Willem II uit 1849 kan flink gerouleerd hebben en in dezelfde categorie belanden.
Kortom de wijze waarop de munten zijn geslagen, alsmede het materiaal waarvan de munt is gemaakt moet, in mijn optiek, meewegen in een juiste waardering van de munt.
Terug naar inhoudsopgave
Goed
[anchor]goed[/anchor]
Goed (G) / Fair / Sehr gering erhalten / Bien conservé
De kwaliteitsaanduiding ‘Goed’ wordt gegeven aan zeer sterk gesleten munten. De munten zijn soms moeilijk of niet meer te determineren.
Het beeldvlak kan nog net zichtbaar zijn, maar vaak moet men m.b.v. de afmeting van de munt en het materiaal achterhalen om welke munt
het gaat. Jaartal, beeldenaar en muntmeestertekens zijn veelal niet meer te achterhalen. Munten in de kwaliteit ‘Goed’ zijn langdurig in omloop
geweest of hebben zich langdurig in de bodem bevonden (bodemvondst).
De kwaliteit ‘Goed’ wordt vaak niet met prijs vermeldt en is nauwelijks of niet verzamelwaardig.
Terug naar inhoudsopgave
Zeer Goed
[anchor]zeer goed[/anchor]
Zeer Goed (ZG) / Very good / Gering erhalten / Trés bien conservé
De munten in de kwaliteit ‘Zeer Goed’ hebben langdurig gerouleerd. Deze munten zijn te determineren aan de hand van de, nog redelijk zichtbare, beeldenaar en het jaartal. Slijtage is duidelijk zichtbaar op bijvoorbeeld de baard, het haar, manen van de leeuw, wangen, kroon, munt en muntmeesterteken, randschrift, etc.
De prijs voor een munt in de kwaliteit ‘Zeer Goed’ is lastig op te geven. Voor veel verzamelaars zijn deze munten niet verzamelwaardig. Toch
zijn sommige zeldzame exemplaren wel gewild, zo vult men toch een lege plek in het album op zonder een vermogen kwijt te zijn.
Terug naar inhoudsopgave
Fraai
[anchor]fraai[/anchor]
Fraai (Fr) / Fine / Shön / Beau
In vergelijking met munten uit de kwaliteit ‘Zeer Goed’ zijn munten in de kwaliteit Fraai een stuk duidelijker. De munt is lang in omloop geweest, fijne details zijn vrijwel niet zichtbaar. De hoger gelegen delen van de munt zijn veelal versleten, denk aan baard, kroon, leeuw, haar, munt en muntmeestertekens, etc. De fijnere details zijn vrijwel niet meer zichtbaar. De teksten, jaartal en waardeaanduiding zijn nog redelijk goed zichtbaar. De munten mogen niet ernstig beschadigd zijn door bijvoorbeeld diepe krassen.
In veel catalogi worden prijzen opgegeven bij deze kwaliteit, toch worden munten in de kwaliteit ‘Fraai’ weinig verzameld.
Terug naar inhoudsopgave
Zeer Fraai
[anchor]zeer fraai[/anchor]
Zeer Fraai (ZF) / Very fine / Sehr shön / Trés beau
De munten in de kwaliteit ‘Zeer Fraai’ zijn langer in omloop geweest en heeft enkele slijtageplekken. Alle details zijn nog wel duidelijk zichtbaar, maar niet noodzakelijk scherp. Lichte sporen van slijtage komen voor, vooral bij de hogere gedeelten zoals het haar, baard, manen van de leeuw, de klauwen van de leeuw. Ook de rand kan kleine gebreken vertonen als gevolg van vallen, zeker bij de grotere en zwaardere
stukken. Lichte krasjes zijn toelaatbaar, maar het mogen beslist géén diepe krassen of echt moedwillig aangebrachte beschadigingen zijn.
Munten in de kwaliteit ‘Zeer Fraai’ zijn voor veel verzamelaars toelaatbaar in hun verzameling. De prijsverhouding met exemplaren in de volgende kwaliteit ‘Prachtig’ zijn vaak vrij groot. Hierdoor is een ‘Zeer Fraai’ munt een bereikbare en betaalbare mogelijkheid om een verzameling uit te breiden.
Terug naar inhoudsopgave
Prachtig
[anchor]prachtig[/anchor]
Prachtig (Pr) / Extremely fine / Vorzüglich / Superbe
Deze munten zijn slechts zeer kort in omloop geweest. Deze munten vertonen dus nauwelijks sporen van slijtage. Een enkele krasjes als
gevolg van het over elkaar schuiven zijn toelaatbaar. Veel verzamelaars waarderen de kwaliteit ‘Prachtig’ aangezien de munt heeft ‘geleefd’
(gecirculeerd).
De prijs van een munt in de kwaliteit ‘Prachtig’ kan soms flink verschillen met munten uit de kwaliteit ‘Zeer Fraai’ en ‘UNC’. Bij jongere munten (vanaf ca.1980) is dit prijsverschil een stuk minder.
Terug naar inhoudsopgave
UNC - UNCirculated
[anchor]unc - uncirculated[/anchor]
UNCirculated (UNC) / Mintstate / Ongecirculeerd
De munten in UNC kwaliteit hebben niet gecirculeerd en komen recht-streeks van de Munt. De munt mag enkele, zeer lichte, beschadigingen
vertonen als gevolg van het vallen in de vergaarbak. Wanneer een munt geslagen is belandt hij in een verzamelbak (vergaarbak). Met name de
zwaardere, grotere stukken kunnen hierdoor enkele deukjes en kleine krasjes op de munt en rand vertonen. Deze beschadigingen mogen niet
té veel voorkomen op de munt.
UNC munten vertonen zeer zeker geen slijtageplekken en vertonen geen krasjes. Het plaatsen van een streepje (min) achter UNC, om aan te
geven dat de betreffende munt slechter is dan UNC, zou niet meer voor mogen komen. UNC- kan gewoonweg niet, de munt heeft wel, of niet
gecirculeerd. Moderne UNC munten hebben vaak een doffe glans (stempelglans). UNC munten komen/kwamen rechtstreeks uit een muntrol of muntzak, waarin ze samen met de andere munten in rol of zak een bepaalde waarde vertegenwoordigen. Munten kunnen na de slag en tijdens het transport, etc. toch nog volkomen onbeschadigd zijn, zodat ze FDC (Fleur de Coin) genoemd kunnen worden. Feit blijft wel dat er dan ook niets op deze munt aan beschadigingen te vinden is.
De prijs van een UNC munt is zwaar afhankelijk van het slagaantal en of een munt (denominatie) is aangemunt voor circulatie. Met name met de
invoering van de Euro worden zogenaamde ‘muntrolpakketten’ geproduceerd voor verzamelaars. Zo kunnen zij toch van ieder jaar alle denomi-
naties van de Euromunt bemachtigen. Munten die dat jaar niet voor circulatie worden aangemunt zijn dus wel geslagen voor deze muntrolpak-
ketten in UNC kwaliteit.
Terug naar inhoudsopgave
FDC - Fleur De Coin
[anchor]FDC - Fleur De Coin[/anchor]
Fleur De Coin (FDC)
FDC munten vertonen geen enkel spoor van slijtage, noch ander gebrek, zelfs niet met vergrootglas. FDC munten vertonen géén valschade, kras-
jes of andere beschadigingen. Deze munten zijn over het algemeen direct bij de munt verpakt in speciale mapjes of in capsules belandt. Ook het
plaatsen van een streepje (min) achter een FDC munt zou verboden moeten worden. Een munt is FDC, of is dat niet en daar is feitelijk verder
geen discussie over mogelijk. Het aanmuntproces van FDC munten verschilt van die van de normale voor circulatie bestemde munten. Ze
ondergaan een beveiligde route door het muntproces en vallen dus niet in vergaarbakken en worden niet met blote handen aangeraakt bij de Munt.
FDC munten bezitten vrijwel altijd een duidelijk zichtbare (doffe) stempelglans.
- FDC-glans
De zogenaamde FDC glans is een matte ei-glans die het licht op een typische wijze reflecteert. De FDC glans verdwijnt door het gebruik.
Bewaart men de munt zorgvuldig dan blijft de FDC glans bestaan, terwijl de kleur, door invloeden van het milieu, wel kan veranderen. Er
ontstaat dan een zogenaamd patina. Dit patina wordt door sommige verzamelaars hoog gewaardeerd. Andere verzamelaars prefereren
de originele muntkleur.
vaak lager en derhalve duurder in aanschaf. Voorbeeld: Een themaset in FDC met een oplage van 1.000 stuks is logischerwijs duurder dan een set
die een oplage heeft van 25.000 stuks. De prijs heeft dus niets te maken met het aantal geslagen FDC munten, maar met de oplage van de thema-
set. De praktijk wijst uit dat er soms wel een tiental verschillende FDC setjes van 1 jaar worden uitgegeven in diverse oplage. Om een goedkoper
FDC setje te bemachtigen zal men dus moeten kijken naar de oplages van deze setjes. Steeds meer verzamelaars halen de FDC munten uit deze
setjes met het oog op ruimtewinning in hun verzameling. Het verschijnen van FDC munten in gewone munthouders is dus een normaal verschijnsel.
Terug naar inhoudsopgave
- De onderstaande aanduidingen (BU, Proof en Prooflike) in dit overzicht zijn geen kwaliteitsaanduidingen, maar geven informatie over de
productiemethode. *Eerlijkheidshalve zou FDC ook een aanduiding van de productiemethode moeten zijn, ware het niet dat een geheel
ongecirculeerde munt (UNC), zonder enige productie en transportschade ook als FDC bestempeld mag worden. Terwijl het hier gaat om
het normale aanmunt proces. (zie omschrijving FDC) Kortom, alle bovenstaande kwaliteitsaanduidingen zijn terug te voeren op het be-
grip ‘slijtage’, waarvan bij FDC*, BU, Prooflike en Proofmunten geen sprake kan zijn.
BU - Brilliant Uncirculated
[anchor]BU - Brilliant Uncirculated[/anchor]
Brilliant Uncirculated (BU)
1ste kwaliteit muntplaatjes
Bij BU munten wordt gebruik gemaakt van een betere kwaliteit muntplaatjes (rondellen) en worde de stempels speciaal bewerkt.
Op de gravure wordt een lichte mattering aangebracht om het ontwerp beter tot zijn recht te laten komen. Een BU munt is een normale
circulatiemunt die veelal in ‘thema’ (BU) jaarsetjes worden uitgegeven. BU setjes hebben veelal lage oplagen waardoor deze vaak vrij prijzig
kunnen zijn. Ook wanneer bepaalde denominaties in een jaar niet worden geslagen kunnen deze wel speciaal worden aangemunt voor
een BU set. Wat vaak resulteert in hogere prijzen voor een dergelijk BU set, dit is gelijk aan de bovengenoemde FDC setjes. BU setjes komen
soms in vele varianten (thema’s) en oplages voor.
Terug naar inhoudsopgave
Prooflike
[anchor]prooflike[/anchor]
Prooflike (PL)
1ste kwaliteit én gepolijste muntplaatjes
Prooflike munten is net geen Proof (zie hieronder). Bij Prooflike munten zijn alleen de muntplaatjes, waarop wordt geslagen, gepolijst.
De stempels worden met extra veel zorg behandeld en er wordt niet lang mee doorgeslagen.
Prooflike en Proof munten zijn vaak speciale uitgiften van denominaties die voor het merendeel hoger liggen dan die van circulatiemunten.
Denk hierbij aan de zilveren 10 en 50 guldenmunten en de 5 en 10 gelegenheids Euromunten. Met name vóór het Beatrix ‘tijdperk’ kwam
het vaker voor dat normale circulatiemunten een Proof of Prooflike afslag kenden. Gezien de lage oplages van deze afslagen zijn ze derhalve
ook flink prijzig en staan veelal niet vermeldt in de gangbare catalogi.
Terug naar inhoudsopgave
Proof
[anchor]proof[/anchor]
Proof (Proof) / Gepolijste stempel / Polierte platte / Flan bruni
1ste kwaiteit muntplaatjes die zijn gepolijst, alsmede de stempels waarmee wordt geslagen.
Dit zijn munten waarvan het veld spiegelglad en glanzend is. De stempels en ook de muntplaatjes waarop geslagen wordt zijn voor het muntproces schoongemaakt, resp. glad gemaakt en daarna gepolijst. Het wapen en borstbeeld of andere voorstellingen zijn vaak mat.
(zie ook omschrijving bij Prooflike munten)
Terug naar inhoudsopgave
