Rome wordt in 753 voor Christus gesticht, de Grieken beginnen te koloniseren in 750 voor Christus.
Athene wordt de leidende mogendheid na de overwinning op de Perzen in 461 voor Christus.
Plato sticht in 387 voor Christus zijn filosofenschool, welke tot 600 na christus de dominante positie is in de filosofie.
De Griekse mythologie ontstond rond 1000 voor Christus.
Aan de ene kant het Myceense Griekenland, aan de andere kant het Minoistische Kreta. Nomadische Doriërs en zeerovers waren voor deze kustvolkeren een ware plaag. Lokale warlords bouwden kasteeltjes op bergtoppen om elkaar van vee en slaven te beroven.
De basileis of krijgsheren krijgen op den duur steeds meer macht waardoor de veiligheid toeneemt en de handel floreren gaat. Door een stijgende vraag naar luxe goederen uit Azië en Afrika worden ondernemers even rijk en gezagvol als de basileis, waardoor staten ontstaan. Homerus schrijft Odyssee en Ilias.
Alle staten waren in oorlog met elkaar, en waar de getrainde krijgers sneuvelen wordt hun plaats ingenomen door burgers. Soldaten heten Hoplieten, en de individuele helden waar het in de Griekse mythologie over gaat worden vervangen door legers van gedisciplineerde vechtende burgers.
Hoplieten droegen lange speren en liepen in een carré of falanx als een vrijwel ondoordringbaar muur van ronde schilden op de vijanden af. De beeltenis van deze schilden was per gebied verschillend, en van deze beeldenaars komen de eerste Griekse muntontwerpen af.
De politieke betekenis van de Hopliet was groter omdat de militaire dienst hem een belang gaf aan de stadsstaat waartoe hij zijn dienst verleende.
Hij verzorgde zijn wapenrusting en stond schouder aan schouder met de burger op het slagveld: 1 voor allen, allen voor 1. Door het onderling krakeel werd de lokale identiteit van de stadsstaat verstevigd, maar behalve patriottisme groeide ook de taal, cultuur en religie in aandeel.
Sommige aspecten waren raar. Men kon oorlogvoeren om niets, maar men legde de oorlog even zo snel stil als een contingent atleten het slagveld over moest geraken om de Olympische Spelen te bereiken, die sinds 776 voor Christus iedere 4 jaar gehouden werd op de Westelijke Pelopponesus in het plaatsje Olympia. Discuswerpen, worstelen, verspringen en andere snelheid en krachtmetingen waren onder corruptie evenzo goed heilig. Istmia, Nemea en Delphi hadden hun eigen varianten op de Spelen.
Door groeiende bevolking ontstaat uiteindelijk tekort aan land en grondstoffen, zodat men in 750 voor christus gaat koloniseren in Klein Azië, bij Milete en Efeze. Langs de noordkust van Turkije naar Chernosos op de Krim en Tanaïs in het zuiden van de Oekraïne. De westelijke steden breiden uit naar de Adriatische zee, en deze Grieken stichten steden als Napels en Syracuse, de hoofdstad van Sicilië. Ook in de Nijldelta (Naucratis) en bij Masilia (Marseille) gingen de Grieken een basis neerzetten.
Vanuit Marseille werd veel gehandeld met Keltische volkeren uit het Europee binnenland over de rivier de Rhône. Over het algemeen waren de Kelten blij dat ze van hun overschotten afkwamen via de Grieken.
In West-kleinAzië, te Lydia, worden de handelsbetrekkingen in geld afgerekend: de lydische stater heft de ruilhandel op, en al spoedig blijkt dat je met edelmetaal alles kan kopen, hetgeen een boost geeft aan de Griekse economie.
De geldeconomie brengt risico mee naast nieuwe mogelijkheden. Het leven was onvoorspelbaar geworden doordat mensen de problemen voor zich uit schoven. Boeren verkochten hun land om schulden te betalen, daarna hun slaven en vervolgens zichzelf.
De rijken hadden hun eigen internationale problemen: verlies van handel door een zinkend schip. Tirannen grijpen de macht in verschillende steden, al was het voor Bijvoorbeeld Corinthe heel lonend een tirannie te hebben.
Draco was de ergste tiran, wat hij zei was wet ook al was het geen wet (dictator). In 621 als archont van Athene voert hij een heel stelsel van onpartijdige wetten in , maar onafhankelijk van de aard van de overtreding van die wetten werd direct de doodstraf uitgevoerd. Nu heet dat een draconische maatregel.
594 was een slecht jaar voor Athene. De tiran was niet in staat te reageren op de misoogsten en het feit dat graan uit de Zwarte Zee en Egypte goedkoper was dan het eigen verbouwde graan.
Rijken wilden meer privileges en bescherming tegen opstandige boeren;
Boeren hoopten op een betere voeding en verlossing van hun schuldenlasten. Als archont van Athene kwam Solon aan de macht, die de tiran verwijdert en vervangt door een politicus die probeert te bemiddelen tussen partijen en de maatschappij te sturen door overredingskracht.
Het noodmiddel tegen haat, klassenstrijd,wantrouwen, ongelijkheid en hongersnood heette democratie.
De KM 147 toont Homerus enerzijds en het schip van de argonauten anderszijds. Uit de verhalen van Homerus konden reconstructies gemaakt worden van de kolonisatieschepen van de Grieken, voordat de wetenschap in staat was om opgravingen te laten geschieden.
Op deze 50 drachmes staat Solon afgebeeld, zijnde KM 124 en 134.
Let op: oude en nieuwe spelling van het woord drachmes!
Solon schold na zijn aanstelling als archont direct alle schulden van de armen vrij. Het was onwettig dat boeren zich met hun lijf borg moesten stellen; werkeloosheid werd bestreden met nijverheidsplannen . De rijken moesten hun gewassen meer spreiden en men mocht een maximaal aantal kilometers aan grondgebied bezitten. De Atheense bevolking werd ingedeeld in een klassensysteem van 4 inkomensklassen, met voor hun geldende rechten en plichten. Zoals viel te verwachten, de meesten waren er niet blij mee: de rijken en de armen bleven ontevreden. Solon kon het mooi vertellen, maar in de praktijk werkte het niet: ze bleven hiërarchisch, de hoge functies bleven vriendjespolitiek en de lagere standen waren nog steeds overgeleverd aan de grillen van de rijken.
Misschien ten overvloede: de navolgende afbeeldingen van Oud-Griekse munten komen uit de collectie van de auteur en dienen als voorbeeld van wat er zoal is.
Allereerst een overgang: De Griekse 1 euromunt met Atheense uil jaargang 2003, waarbij gelet moet worden op de ogen: er kunnen metaalbloebjes op zitten, alleen in dat jaar!, waardoor de kale oogbal ineens pupillen blijkt te hebben.
Vervolgens het origineel:
We zien het hoofd van Pallas Athene op deze munt, een tetradrachme geslagen tussen 480 en 400 voor Christus. De olijftak verwijst naar de overwinning van de Atheners tijdens de Slag van Marathon.
In 560 voor Christus werd Solon verstoten door Pisistratos. In 552 wordt deze tiran weer afgezet en in ballingschap gehouden, maar als een soort van vroege Bonaparte komt hij sterker dan voorheen terug en in 541 eist hij weer archont van Athene te worden. Alhoewel Pisistratos vrij goedaardig was naar de bevolking toe, was hij ook erg dictatoriaal van optreden. Onder Pisistratos wordt Athene op nieuw ingericht met openbare ruimten en nieuwe moderne gebouwen. De Acropolis wordt gebouwd. Hippias en Hipparchus, zijn zonen, waren een stuk minder populair toen ze de vader in 528 opvolgden. Het dubbelregentschap dat tot 510 voor Christus duurt wordt met de nodige schermutselingen beeindigd.
Chlistenes komt nu aan de macht en deze gaat de ingeslagen weg in van Solon, en hem lukt het de macht van de rijken te breken en een soort van rechtssysteem op te zetten. De Atheners worden nu ingedeeld op basis van geografische lijnen in 10 groepen.
De Ekklesia of volksassemblee wordt ingesteld, waarin de beleidsdbesluiten worden genomen. De Boule, het dagelijks bestuur was eigenlijk nog belangrijker dan de Ekklesia: 500 leden had deze raad, waarvan elke geografische groep 50 leden had afgevaardigd. Elke burger van Athene zat er bij toerbeurt in, welke een maand duurde, zodat alle mannen die maar iets te betekenen hadden iets in de stad konden veranderen.
De grote en schrikwekkende rivaal van Athene was gevestigd op de Peloponnesos, rond 700 voor Christus de absolute macht daar bezat: Sparta. Spartanen waren ontzettend oorlogszuchtig ingesteld. Spartaanse burgers hadden vrijheid en economische zekerheden verworven door waar ze maar kwamen de plaatselijke bevolking tot slaaf te maken, en toen ze daar niet genoeg aan hadden, koloniseerden ze het buurland Messennia, en de overlevenden werden eveneens gedwongen tot hun leven in slavernij.
Spartanen werkten nooit, ze waren de godsganse dag bezig met het veredelen van hun krijgskunsten, waartoe jongetjes van 7 jaar werden weggehaald bij mammie, om daarna 20 tot 30 jaar onder krijgers te leven, die hen leerden honger en ontberingen inclusief sexueel misbruik te harden voor het leven als strijder.
Spartaanse meisjes werden getraind in atletiek. Sparta was een legerkamp met 2 koningen, altijd militair paraat omdat de slaven nou niet zo erg op hun meesters gesteld waren en er nog wel eens een oorlogje of opstand binnen de grenzen van het legerkamp begon. De Assemblee van Sparta was een vergadering van militairen.
Een drachme was verdeeld in obolen, welke ook weer een onderverdeling kenden. In Mysia verscheen tussen 510 en 475 voor Christus deze hemiobool, welke 2 mm. groot is en met de hand is uitgebeiteld. Het is de oudste munt welke ik bezit:
Aan de ene kant een brullende Nemeïsche leeuw, aan de andere kant een zwijn. Dit waren tevens 2 van de 12 werken van de halfgod Heraklion/ Hercules.
Sparta en Athene waren de twee grote Griekse naties, en de rest van de toenmalige wereld lag er om heen. Hieronder een kleine selectie van specifiek Griekse Stadsstaat en kolonie munten.
Pontus Amysos, tetrachalcon, ongeveer 100 voor Christus. S1404. Korenaar versus Medusahoofd. Medusa zou de tegenstander verstenen als je haar aankeek. Dit is de echter niet de oudste munt waarbij het portret je aankijkt in plaats van het gebruikelijke naar links of naar rechts.
Apollonia Pontica, drachme geslagen tussen 450-400 voor Christus, voorzijde Medusahoofd, keerzijde anker. Het is van horen zeggen dat de Medusahoofden bestemd waren voor de krijgers, binnen de kolonie rouleerden een stuk vriendelijker munten:
Apollonia Pontica, 1/2 drachme 450-400 voor Christus, met Anker en kreeft enerzijds, anderszijds het portret van Apollo.
De Nymph Histiaia kijkt naar rechts, een Stier in de aanvalshouding ook naar rechts. Euboia, Grieks voor "rijk aan Vee" hadden heel wat te verdedigen. Vermoedelijk ergens tussen 300 en 200 voor Christus geslagen.
Syracuse, de hoofdstad van Sicilië was een handelscentrum van jewelste. Dat lokt niet altijd positieve reacties uit met de buren, bijvoorbeeld van Carthago. Deze munt , aan de ene kant een paardenhoofd en daaronder een palmboom, is tekenend voor de invasie van Sicilië door Carthago waarbij de Grieken vernietigend verslagen werden, geslagen tussen 400 en 300 voor Christus. De maagd Persephone kijkt naar rechts, de latere Koningin van de Hades, onderwereld.
Volgende munt is van de Ionische-Miletische 12 stedenbond, welke een wandelende leeuw weergeeft en een Apolloportret. 12 steden sluiten zich bij elkaar aan onder de benaming Asia Minor, het huidige Anatolia.
artikel in voorbereiding.
Mooie aanwinst LUC!
