Laatst werd ik weer een paar keer geconfronteerd met minimuntjes. In advertenties doken ze op, zowel in zilver alsook in goud, de miniguldens. Ook de muntsetjes zie je vaker langskomen op verschillende sites, dan gevuld met alle denominaties van de gulden en een enkele keer ook met euro’s.
De eerste keer dat ik een guldensetje zag keek ik er echt van op. Het deed me denken aan een surrealistisch reliek met die super kleine maar goed gelijkende muntjes. Of hoorde het toch eerder bij de popart thuis als een verlaat product van Andy Warhol? Op een vreemde manier fascineerde het me, dat kon ik niet ontkennen. Al snel kwam ik erachter dat het eerste minisetje was gemaakt in 1998 maar het was me onduidelijk waarom ze er juist toen mee begonnen waren.
In 1998 was het Muntpost dat zo’n setje uit had gebracht ter gelegenheid van het feit dat koningin Wilhelmina 100 jaar geleden de troon had bestegen. Het bevatte vier guldentjes met de vier verschillende muntportretten van de koningin. Het bedrijf uit Elst had deze muntjes laten slaan bij de KNM die geprivatiseerd was en zich ook commercieel ging profileren. Was het voorheen (als Rijksmunt) vooral bezig met het slaan van munten, nu moest men ook ‘de markt’ verkennen om meer winst te genereren. Opdrachten als deze werden ook aangenomen nu naast het uitbrengen van horloges met munten, manchetknopen en tal van ‘aparte, exclusieve’ uitgaven, vooral wat verpakking betreft.

Of het nu door Muntpost kwam of niet, in ieder geval bleek de KNM wel op een idee te zijn gebracht. Het trucje van verkleinen van munten was hun goed bevallen schijnbaar. Vanaf dat jaar gaven ze zelf een eigen mini-muntset uit met alle munten uit dat jaar op halve grootte. Verspreiding geschiedde rechtstreeks aan klanten en via het geëigende kanaal van de PTT-postkantoren. Een ander verkoopkanaal waren de VVV-kantoren en vooral ook de souvenirwinkels waar het een ‘hot item’ werd. De presentatie vond, heel toepasselijk, jaarlijks plaats in Madurodam. Van de oplage van deze setjes is mij niks bekend, maar veel waren het er in ieder geval! Gegarandeerd dat ze internationaal terug te vinden zijn in verzamelingen van Eiffeltorentjes, klompjes, stierenvechterpoppetjes en andere triviale souvenirs. Kortom een succesformule die door de komst van de euro niet gestopt werd.

Vol trots presenteerde men nu de eerste ‘mini-muntset’ met de nieuwe munt, de euro! Maar Brussel trok een streep door deze rekening… Pas de eerste doosjes waren uitgeleverd toen de bellen in ‘Europa’ rinkelden en op de mat van de KNM lag spoedig een brandbrief om deze schanddaad een halt toe te roepen. Reeds uitgeleverde setjes moesten worden teruggehaald en de rest moest worden vernietigd onder het toeziend oog van de wethandhavers.
Reden? Ze leken als twee druppels water op ‘echte’ euromunten (alleen wat kleiner) en zouden als zodanig verwarring kunnen scheppen in het betalingsverkeer! De burger zou, net als de magistraten zelf, confuus kunnen raken en niet meer weten met welk formaat munt je af zou moeten rekenen. Een ontwrichting van het monetaire stelsel lag op de loer en DAT moest worden voorkomen met alle middelen! Als je de muntjes ziet dan snap je deze poeha echt niet of verkopen ze ons echt voor gek?

Vreemd genoeg ben ik deze kleine munten (nog) niet in mijn portemonnee tegengekomen, ook niet in de guldentijd. Nou ja, vermoedelijk was het mij in de winkel al opgevallen dat er ‘iets’ niet klopte met het muntgeld maar niet iedereen zou zo attent zijn wellicht. Als ze ergens al zouden opduiken zou me dit verbazen, al zou ik er niet van opkijken als ze een keertje opduiken in de rubriek ‘gevonden in de collectezak’.
Door Sander werd ik er attent op gemaakt dat de traditie van kleine muntjes echter heel wat verder teruggaat dan 1998. Hij toonde een muntje op het forum dat leek op een gouden vijfje van Willem III. Een jaartal staat er niet op maar dat is niet verbazingwekkend. Van de eerdere Willems en ook van koningin Wilhelmina zijn er 5 guldenmunten geslagen, maar uitgerekend van Willem III bestaan deze helemaal niet! Er zijn van hem wel halve negotiepenningen geslagen maar daarop ontbreekt een nominale waarde. Dit betreft dus puur een fantasiemunt, maar wel eentje op klein formaat. Als speelgoed zal het niet hebben gediend vermoedelijk want ook voor die tijd waren ze (gevaarlijk) klein.


De gouden miniguldens, daarover is mij niet veel bekend. Ik heb de advertenties waarin ze worden aangeboden wel eens gevolgd en regelmatig wordt er grif op geboden. Ze zijn bij de munthandel verkrijgbaar voor beduidend vriendelijkere prijzen maar ja, dat gaat soms ook op voor ‘echte’ munten. De gouden minimuntjes zijn flinterdun en veel minder mooi afgewerkt dan de exemplaren die van de KNM afkomstig zijn. Het goudgehalte zou volgens sommige bronnen 14 karaat zijn (50%). Dat is zeer wel mogelijk omdat ze met een nog lager goudgehalte de naam ‘goud’ niet meer zouden mogen dragen. De uitvoering doet me vermoeden dat ze door meer dan 1 bedrijf worden geproduceerd gezien het verschil in afwerking. Opvallend is ook dat Wilhelmina op 1 gulden de ‘verkeerde kant’ op kijkt; dat nemen ze dus ook niet zo nauw.


Het zal altijd wel mijn kleinste deelcollectie blijven, die minimuntjes, maar wel een grappig iets in mijn ogen!