Ongeveer 2,5 jaar geleden heb ik bij Jan Smit (RIP), munthandelaar op de postzegelmarkt in Amsterdam, wellicht dat sommigen van u hem kenden, een zilveren Noodmunt gekocht uit 1574 geslagen tijdens het beleg van Leiden met een koers van 28 Stuivers. Volgens de "Catalogus van de Nederlandse Munten" [Ref. 1] zouden er in totaal 137 exemplaren zijn geslagen. Ondanks dat de munt enigszins ondergewichtig is ten opzichte van wat er in de literatuur wordt vermeld hoeft men niet meteen het ergste te denken. Hoewel vaak beweert wordt dat men toentertijd bij het slaan van (nood)munten zich strikt aan het voorgeschreven gewicht hield is mijn ervaring dit niet altijd opgaat. Per slot van rekening was Nederland op dat moment verwikkeld in de Tachtigjarige Oorlog, een politieke en godsdienstige onafhankelijkheidsstrijd tegen de centralisatiepolitiek van het katholieke Spanje. Bovendien wilden de soldaten die de stad tegen betaling verdedigden zo snel mogelijk betaald worden waardoor men het zeer waarschijnlijk niet zo nauw nam met de gewicht van deze noodmunten.

Vz: Stadswapen in een cartouche
Binnen: N.O.V.L.S-G.I.P.A.C.
Buiten: roos GODT BEHOEDE LEYDEN
Kz: Onder een kroon een klimmende leeuw, in de klauwen een speer waarop een
vrijheidshoed: gesplitst jaartal ter weerszijden
roos HAEC roos LIBERTATIS roos ERGO
N.O.V.L.S-G.I.P.A.C.: Nummus Obsessae. Urbis Leydensis Sub Gubernatione Illustris. Principis Auraice Cusus - Munt van
de belegerde stad Leiden onder het stadhouderschap van de doorluchtige prins van Oranje geslagen.
Hæc Libertatis Ergo: Dit is voor de vrijheid.
Leiden staat ook bekend als sleutelstad Dit symbool, de sleutels van Sint Pieter, komt men dan ook tegen in het wapen van Leiden en op noodmunten van deze stad.
Begin juni 2013 bezocht ik Cor Smit in zijn winkel, eveneens munthandelaar op de postzegelmarkt in Amsterdam en broer van Jan Smit. Ik kreeg een tweetal veiling catalogi te zien met verschillende noodmunten. Tot mijn grote verbazing kwam ik mijn noodmunt tegen in de volgende catalogus:
DE NEDERLANDSCHE MUNTENVEILING
MUNTEN - PENNINGEN - BANKPAPIER
FEBRUARI VEILING 1994
AMSTERDAM ROKIN 60
POSTBUS 3950 1001 AT AMSTERDAM
TELEFOON 020 - 623 02 61
EERSTE ZITTING
21 FEBRUARI MAANDAGMIDDAG 13.00 UUR
GELDERLAND - UTRECHT KAVEL 1 - 781
Ik herkende meteen mijn munt uit duizenden. De dag erna heb ik toch voor alle zekerheid beide catalogi te leen mee gekregen waardoor enige twijfel, als die er al was, volstrekt werd wegenomen. U kunt zelf oordelen.

image hosting imagevenue

Zoals u kunt zien betreft het lot 380 van DE NEDERLANDSCHE MUNTENVEILING met als omschrijving:
Zilveren 28 stuiver 1574(Emissie 10 julie 1574). Stadswapen met dubeel omschrift: GODT+*BEHOE- 1500
DEx*xLEYDENx, binnencirkel:xNxOxVxLxS-GxIxPxAxC. Kz. Leeuw met speer en vreiheidshoed. 19,5 Gram.
GH.54a; Delm.169(R). Zeldzaam Zeer fraai.
De geschatte prijs in 1994 voor deze noodmunt was f 1500 wat heden ten dage overeenkomt met 681 €, de veilingkosten (15% opgeld en f 2,- tafelgeld voor iedere koop + 17,5% B.T.W. over commissie en tafelgeld) niet meegerekend. Ik kan u verzekeren dat ik behoorlijk wat meer voor deze noodmunt heb moeten betalen.
Al in 1723 was deze noodmunt op bladzijde 182 door Gerard van Loon in deel I van [Ref. 2] beschreven.

https://dl.dropboxusercontent.com/u/727 ... %20182.pdf
Geïnteresseerden in de historie of de noodmunten verwijs is graag door naar het artikel De Penningen betrekking hebbende op Leiden geslagen vóór 1813 van de heer W. K. F. Zwierzina op blz. 63 - 93 van [Ref. 2], en het artikel De Munten van Leiden, geslagen tijdens de belegeringen van 1573 en 1574 door de heer E. J. A. van Beek, vice-voorzitter van het Koninklijk Genootschap voor Munt- en Penningkunde, op blz. 51 - 61 van [Ref. 3] waaruit ik onder meer de betekenis van de omschriften aan heb ontleend. Ten aanzien van informatie over de Nederlandse noodmunten geslagen tijdens de tachtigjarige oorlog is nog steeds bij verre het beste standaard werk dat van de weledelzeergeleerde Dr. Hendrik Enno van Gelder [Ref. 4].
Gegroet,
Tristán
Ref. 1 Catalogus van de Nederlandse munten geslagen sinds het aantreden van Philips II tot aan het einde van de Bataafse Republiek (1555 - 1806), 2de geheel herziene en verbeterde druk (2009), Jan C. van der Wis en Tom Passon. Zie ook de link http://www.muntkoerier.com/011e_pagina.htm
Ref. 2 Beschrijving der Nederlandsche Historiepenningen of beknopt verhaal van 't gene sedert de overdracht der heerschappye van keyzer Karel den Vyfden op koning Philips zynen zoon, tot het sluyten van den Uytrechtschen vreede, in de zeventien Nederlandsche gewesten is voorgevallen ('s-Gravenhage, 1723-1731, 4 delen).
Ref. 3 Jaarboekje voor Geschiedenis en Oudheidkunde van Leiden en Rijnland, A. W. Sijthoff's Uitg. Mij. (Leiden, 1913)
http://www.oudleiden.nl/pdf/1913.PDF
Ref. 4 Jaarboekje voor Geschiedenis en Oudheidkunde van Leiden en Omstreken, 66e deel, Samson-Sijthoff Grafische Bedrijven (Leiden, 1974)
http://www.oudleiden.nl/pdf/1974.PDF
Ref. 5 De Nederlandse noodmunten van de tachtigjarige oorlog, Dr. Hendrik Enno van Gelder, Staatsdruckerij- en Uitgeverijbedrijf (s-Gravenhage, 1955)